رۆژنامەنووسان و کۆمەڵگاکەیان- بۆ بێهزاد خۆشحاڵی

ئەم وتارە جاری یەکەم لە "NNSROJ" بڵاو کراوەتەوە


ڕووبەڕووبوونەوەی کۆمەڵگای کوردی لە گەڵ "ئەزموونی مۆدێرنێتە” و هەر وەهاش "مۆدێرنیزاسیۆن" بە سێدیاردەی زۆر دیار و بەرەچاو ڕووی داوە. ئەم دیاردانە بریتین لە "چەک"، "رۆژنامە" و "حیزب". 
ئەوەی کە لەو سەردەمەدا و تاکوو ئێستا کورد نەتەوە-دەوڵەتی نەبووە ئەوەیە کە نە حیزب لە شوێن پێکهاتێکیسیاسی بۆ هاوبەشی لە پارڵمان و پاشان دانیشتن لە سەر دەسەڵات بووە و نە چەک ئامرازێک بووە کە وەکئەرتەش یان هێزی فەرمی پاراستنی وڵات کەڵکی لێ وەربگرێت و نە رۆژنامەش وەک دیاردەیەکی کولتووری-کۆمەڵایەتی هاتوەتە ئاراوە، بەڵکوو  چەک بووە ئامرازی پاراستنی ڕەوا و حیزب بووە بە پێکهاتەیەکی سیاسی-کۆمەڵایەتی-کولتووری کە جیا لە کاری سیاسەت ئەرکداری بەڕێوەبەرایەتیی پێشخستنی کولتووری و هەر وەهانمونەیەکی بچوک لە "دەوڵەت" بوە. رۆژنامەش بووە ئۆتوبانێکی یەک سایدی بۆ سیاسەت لە کۆمەڵگا بۆ دەوڵەتەداگیرکەرەکان و لە حیزبەوە بۆ دەوڵەتەکان و لە حیزبەوە بۆ کۆمەڵگا. 

جێگەی تێبینیە کە رۆژنامەی کوردی(کوردستان - ١٨٩٨) ئەگەرچی پاش یەکەم رۆژنامەی تورکی (۱۸۳۲تەقویمیوەقایع)، و یەکەم روژنامەی فارسی (کاغەز ئەخبار-١٨٣٧) ، یەکەم رۆژنامەی عەرەبی (١٨٩٦-ئەلزەورا)  دامەزراوە،بەڵام  هەموو ئەو رۆژنامانە لە لایەن حکومەتەکانەوە بۆ رێکلامی دەم و دەزگاکانی خۆیان دامەزراوە، لە بەرانبەردایەکەم رۆژنامەی کوردی لە ١٨٩٨ لە لایەن بەشی ئەهلیەوە و لە لایەن چینی ناوەندی کۆمەڵگا و رۆشنبیرانەوەدامەزراوە رەنگە بەرانبەر هەر بەو سیاستەانە تازە دامەزراوی "دەوڵەت-نەتەوە" و بە خولیای بنیاتنانی "نەتەوە"یە کە“میقداد میدحەت بەدرخان” لە سەرەتای یەکەم رۆژنامەکەی دا دەنوسێت "نەتەوەی من کە بریتیە لە ..." 
بەڵام لەڕاستیدا ئەم ئۆتووبانە، هەر وەها یەک سایدی بۆ سیاسەت ماوەتەوە و هەمیشە پێوەرەکە، پێوەریسیاسی و ئەرکی سیاسی و نەتەوەییە لە لایەن رۆژنامە و رۆژنامەنووسەوە بۆ کۆمەڵگا و حیزب و سیاسەتیکوردی. تۆ دەڵی ئەم نەتەوە و کۆمەڵگا و حیزبی کوردیە هیچ ئەرکێکی نییە بە نیسبەت رۆژنامە ورۆژنامەنووسەوە.
ئەم روبەرووبوونەوە سیاسیەی کۆمەڵگای کوردی لەگەل رۆژنامەدا، تا رادیەکە کە گەلی ئێمە  هێشتارۆژنامەنووسی  چ بۆ ناوخۆی کۆمەڵگا و چ بۆ بەرانبەر و ئەویترەکانی، وەکوو دیاردەیەکی سیاسی دەبینێت وکەمتر کەس دەناسین کە رۆژنامەنووسێک کە لە بواری کولتووری یان کۆمەڵایەتیدا یان هونەری دا ئیش دەکات،بە رۆژنامەنووس  ناو ببات و یان لە دڵەوە وەری بگرێت. 
هەر بۆیە کە رۆژنامەنووس  ئەگەر لە لایەن هەر کام لە حکومەتە داگیرکەرەوانە وە قۆلبەست بکرێت، دیارە بەهەموو کۆمەڵگا و پارتەکانیەوە ئەو رۆژنامەنووسە وەک پاڵەوانێکی وڵاتپارێز و نیشتمانپەروەر لە ئامێز دەگرن وهەموو هەوڵ و تێکوشانی خۆیان لە ئاستی ناوخۆ و نێو نەتەوەیی دەدەن، بەڵکوو ببێتە هۆکاری ئازادبوونی ئەورۆژنامەنووسە. تەنانەت زیاتری پارت و گرووپەکان هەوڵ دەدەن  بە شێوەیەک هەندێ پێوەندی چەواشە لە نێوانخۆیان و ئەو رۆژنامەنووسە ساز بکەن و بە جۆرێک بیلکێنن بە پارت و گرووپەکەی خۆیانەوە.  کەچی ئەگەر ئەمرۆژنامەنووسە لە لایەن یەكێک لە حیزبە کوردیەکانەوە یان ئەگەر بە داخەوە و بە ئەو پەڕی سەر شۆڕیەوە  لە لایەنحکۆمەتی هەرێم  یان حیزبە باشورییەکانەوە کەوێتە بەر هەڵمەتی رۆژنامەنووسی و میدیایی یان لەچەواشەکاریەکی نا ئیسانیانە کەوێتە بەر بۆختیان و تاوانێکی درۆوە، تەنانەت زمانی هەمیشە درێژیرۆژنامەنووسە هەمیشە دەم بە بۆڵە و رەخنە و توڕەییەکانیش، بە خاس و بە خراپ ناکرێتەوە. حیزبە کوردیەکانیشکە تا دوێنێ وەک راوچی لە کەمیندا بوون کە لە کوێ و کام کوون و کەلەوەر رۆژنامەنووسێک قۆلبەست بکرێت کەبیکەن بە ناوی خۆیانەوە و وەک قارەمانی ئامانج و چالاکیەکانی خۆیانی بە خەڵک بناسێنن، کەچی ئەگەر ئەمرۆژنامەنووسە لە لایەن دەزگای ئاسایشی سلێمانی  یان پارتی تووشی چەواشەکاری ببێت و نە تەنیا لە مافیئازادی، بەڵکوو لە مافی پاراستنی خۆشی دوور بکەوێتەوە چی پارتی کوردی، نق و نۆقی لێ دەرنایەت کەسنیە بڵێ ئەرێ کوا ئەو پاراستنی مافی مرۆڤی ئازادە وا تا دوێکە هەموو پارت و گرووپەکان قورگی خۆیانیان بۆدەدری؟
هەر وەک ئەو حەوت هەشت کەسەی کە چەن ماوەیەک لە مەو پێش لە لایەن دەزگای پاراستنی پارتی بۆرێزگرتن لە کۆماری ئیسلامی گیران، تەنانەت دەنگ لە ئەو حیزبانە نەهاتە دەر. ئەمەش لەکاتێکدابوو کە زۆرتریئەم کوڕانە، زەمانێک پێوەندی یان ئەندامیەتیان لەو حیزبانەدا هەبوو کەچی حیزبەکان زمانیان نە بۆ ڕەخنە و نە بۆداوای پاراستنی مافی ئەو چالاکە مەدەنیانەی کوردستانی رۆژهەڵات جووڵا کە لە لایەن پارتیەوە دەستبەسەرکرابوون.
خاڵی جێگەی سەرسوڕمان ئەوەیە کە دەم و دەزگا ئاسایشییەکانی حکوومەتی هەرێم، رێک هەر وەکحکوومەتە داگیرکەر و تۆتالیتێرەکان لەگەڵ رۆژنامەنوس و چالاکانی مەدەنی ڕووبەروو دەبنەوە. ئەگەر بۆ نموونەحکوومەتی ئێران چالاکانی مەدەنی  لە سەر ناوی "ئاژاوەگێڕ” تاوانبار دەکات. بەو پەڕی سەرشۆریەوە حکوومەتیهەرێم و دەزگای پاراستنەکەی پارتی، چالاکانی مەدەنی کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان لە سەر هەمان ناوی"ئاژاوەگێر" تۆمەتبار دەکات. 
ئەگەر حکوومەتێک وەکوو ئێران دەچێت و لە ماڵ و  ئۆفیسی رۆژنامەنووسێک وەک مەسعوودی بێهنوود یانپارێزەرێک وەک "ناسر زەرئەفشان" مادەهۆشبەرەکان دادنێت و پاشان خۆی دەچێت بە تاوانی ئەم شتانەقۆڵبەستیان دەکات، دەزگای ئاسایشی سلێمانیش لە رقی هاوکاری رۆژنامەنووس و نووسەرێکی کوردیرۆژهەڵات لە گەڵ پارتی، دەیەوێت تۆڵە لێ بکاتەوە  رێک هەر بەو شێوە لەگەڵ ئەو رۆژنامەنووسە ڕووبەڕوودەبێتەوە. 
لە حکومەتی هەرێم و دەزگا ئاسایشیەکانی زیاتر، لە لای من سەرشۆڕییەکی زیاتر بۆ حیزب و پارت و گرووپەکوردییەکانی رۆژهەڵات دەمێنێتەوە کە نە تەنیا لە بەرانبەر وەها تاوانبارکردنێکی نائیسانیانە و فاشیستیانەی لەم چەشنە- کە بە درێژایی مێژوو، شیوەی دوڕاوی هەموو حکوومەتە فاشیستیەکان بووە-، هیچ ناڵێن، کەچی بەوپەڕی سەرشۆڕیەوە ئەگەر ڕووبەڕووی ڕەخنەش دەبنەوە، ملێک لار دەکەنەوە  و دەڵێن: "ئاخر ئەزانی چی کێشەکەسیاسی نیە”. ئەمەیە تێگەیشتنی لایەنی کوردی لە سیاسەت. هەڵبەت دیاریش نییە کە ئایا ئەمە تێنەگەیشتنەیان خۆ لە نەفامیدانی بە ئەنقەست؟ چۆنە  کەسێک کە هەموو ژیانی تەنیا تەرخانی نووسین بۆ نەتەوەکەیکردووە، دەبێ بە تاوانی مادەهۆشبەر و ئەم قسە قۆڕانە دەستبەسەر کرابێ؟ هەڵبەت ئەمان نازانن کە خەڵکئەوەندە گەمژە نییە نەزانێ کە هەڵوێستنەگرتنی تۆ، هەر بەهۆی بەژەوەندییەکی بۆش و چۆڵەوانی حیزبەکەتە.
"بێهزاد خۆشحاڵی" وەک نموونەیەک بوو لەو کەسانەی کە دەبوا کۆمەڵگای سیاسی کوردی فێر بێت، کە ئەوەحیزب و گرووپە کوردیانە، دەبێت پاڵ بدەن بە خواستەکانی رۆژنامەنووسەوە، نەک رۆژنامەنووس پارێزەریئامانجەکانی حیزبی بێت. بۆیە  ئەو پرۆژەی خۆی بەرێوە دەبرد و نیشانیشی دا ئەوە حیزبەکانن کە دەبێبسەلمێنن کە چۆن دەتوانن هاوکاری ئەو بکەن، بەڵام بێهزاد نەیدەزانی کە لای کورد "حیزبایەتی" لە "کوردایەتی"گرنگترە و هەر ئەمەش وایکرد ببێتە قوربانی ئەو سیاسەتە بۆگەنە. هەر بۆیەش ئێستا نە کۆمەڵە بە ڕەسمیپشتی بێهزاد دەگرێت، چوونکوو وەکوو کۆنە "دێمۆکرات" تماشای دەکات  و نە دێمۆکرات پشتی دەگرێت چوونکوودەلێت هەوڵی داوا بۆ سەروەری “عەبدوڵا موهتەدی" و نە پەژاک و پەکەکە، پشتی دەگرن چونکوو دەڵێن پاڵی بەکۆمەڵە و دێمۆکرات و پارتی داوە. کەچی دەردەکەوێت بێهزاد پاڵی بە کەسەوە نەداوە بەڵکوو بۆ ئەو، بە هەڵە  یانبە درووست، "کوردیسم"کەی خۆی، لە هەموو حیزبەکان گرنگتر بووە و هیچی تر. 
هەمیشە و بە درێژایی مێژوو، باس لەوە کراوە کە ئەرکی ڕۆژنامەنووس سەبارەت بە حیزبی کوردی یان گەڵەکەییان ئامانجە سیاسیەکانی نەتەوەکەی چیە بەڵام کەس باس لەوە ناکات ئەی ئەرکی کۆمەڵگا و پارتە سیاسیەکانو تەنانەت ڕێکخراوە مەدەنیەکان سەبارەت بە "رۆژنامە"و "رۆژنامەنووس" چیە؟ ئەگەر رۆژنامەیەک داخرێت کۆمەڵگاچ دژکردوەیەک دەبێ لە خۆی نیشان بدات؟ یا ئەگەر رۆشنبیر و رۆژنامەنووسێک بکەوێتە ژێر گوشاری حکوومەتیان حیزبێکەوە، ئەی کۆمەڵگا، کە هەمیشە و بەردەوام داوای رۆڵگێڕانی رۆژنامەنووس دەکات، خۆی چ رۆڵ وئەرکێکی بەرانبەر بە رۆژنامەنووس دەگێڕێ؟ دەبێت  تا کەی ئەم ئۆتووبانە  هەر یەک-سایدی بمێنتەوە لە نێوانکۆمەڵگا و سیاسەت  و رۆژنامە و رۆژنامەنووسدا و کۆمەڵگاو سیاسەتی کوردی هیچ خۆی بە بەرپرسیرۆژنامەکان و رۆژنامەنووسەکانی نەزانێت؟ ئەی ئێمە خۆمان وەکوو رۆژنامەنووس چیمان کردوە بۆ هاوکارەکانمان؟بۆ وا نازانین ئەگەر ئەمرۆ لە ئاست یەکێکمان بێدەنگ بین، رەنگە بەیانی هەر ئەم پەندە لە لایەن یەکێک لە دەزگاسیاسییە کوردییەکانەوە تووشی خۆشمان بێت؟
بەختیار عەلی لە رۆمانی “ئێواری پەروانە”دا دەڵێت: “وڵاتێک کە نەتوانێت ناوی عاشقەکانی بپارێزێت، ناتوانێناوی شەهیدەکانی وەبیر بهێنێتەوە.”